Czym jest prawo spadkowe?

Częścią prawa cywilnego jest prawo spadkowe, które normuje skutki prawne śmierci człowieka, czyli osoby fizycznej jako podmiotu praw i obowiązków majątkowych. Zarówno prawa rzeczowe, wierzytelności, jak i długi – poza wyjątkami – nie gasną w momencie, kiedy umiera spadkodawca, ale przechodzą w formie spadku na inne osoby, czyli spadkobierców lub inne podmioty prawne.

Spadkobierca testamentowy lub ustawowy

Prawo spadkowe reguluje więc kwestie dziedziczenia. Określa, kto jest spadkobiercą, czyli osobą, na którą przechodzą wszelkie prawa i obowiązki zmarłego. Mają one charakter majątkowy, cywilnoprawny, mogą nie być związane z osobą zmarłego w sposób ścisły lub nie przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. Prawo spadkowe określa dwa rodzaje spadkobierców:

• testamentowego – czyli wskazanego przez spadkodawcę w testamencie,
• ustawowego – czyli osobę określoną przez ustawę w momencie, gdy spadkodawca sam nie wyznaczył spadkobiercy. Dotyczy to podmiotów, które ze zmarłym łączyły więzy krwi (pokrewieństwo) lub więzy prawne (małżeństwo, przysposobienie).

W tym ostatnim przypadku wszyscy dziedziczą w częściach równych, przy czym udział małżonka nie może być mniejszy niż ¼.

Wszelkie kwestie związane z przekazaniem majątku po śmierci spadkodawcy mogą być zawarte w testamencie, czyli specjalnym zapisie zobowiązującym spadkobierców do wypełnienia ostatniej wieli zmarłego (spełnienie określonych świadczeń majątkowych na rzecz oznaczonej osoby).

Przyjąć czy odrzucić spadek?

Spadkobierca może zachować się różnie w momencie otrzymania informacji o darowanym mu spadku. Ma możliwość:

• przyjąć spadek – wraz z dobrodziejstwem inwentarza, czyli razem z ewentualnymi długami z majątku spadkowego, które będzie musiał spłacić,
• odrzucić spadek – jeśli np. dowie się o długach, jakie po sobie zostawił zmarły,
• udowodnić wobec osób trzecich, że jest spadkobiercą (stwierdzenie nabycia spadku).

W prawie cywilnym funkcjonuje także zachowek chroniący interesy najbliższych członków rodziny zmarłego, pominiętych w testamencie. Obejmuje określoną wartość spadku. Małoletnim oraz osobom trwale niezdolnym do pracy należny jest w wysokości 2/3 wartości udziału spadkowego, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. Pozostałym osobom uprawnionym przysługuje 1/2 tego udziału.

Kwestie dotyczące spraw spadkowych warto przeanalizować z prawnikiem lub adwokatem. To specjaliści, którzy nie tylko wyjaśnią zawiłe przepisy prawa spadkowego, ale również doradzą, czy warto przyjmować spadek, czy też lepszym rozwiązaniem będzie jednak jego odrzucenie. Poza tym prawnikowi lub adwokatowi można zlecić reprezentację, jeśli sprawa spadkowa trafi na wokandę.